Przewoźnik lotniczy wypłaci odszkodowanie za lot, gdy nie zagwarantuje najwcześniejszego lotu
Przewoźnik lotniczy wypłaci odszkodowanie za lot, gdy nie udowodni, że zmiana planu podróży do miejsca docelowego na inny lot bezpośredni lub łączony obsługiwany także przez innych przewoźników, nie umożliwiłaby dotarcia do celu wcześniej niż następny lot danego przewoźnika lotniczego.
Stan faktyczny
Kanwą powyższego rozstrzygnięcia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 11 czerwca 2020 r. o sygn. C-74/19 był następujący stan faktyczny. Pasażer dokonał w TAP rezerwacji biletu lotniczego na lot z Fortalezy do Oslo, z przesiadką w Lizbonie. Przedmiotowy lot wykonywał samolot obsługujący lot na trasie z Lizbony do Fortalezy. Z uwagi na zachowanie pasażera, który gryzł innych pasażerów i atakował załogę usiłującą go uspokoić, kapitan zdecydował się na awaryjne lądowanie na Wyspach Kanaryjskich. Konsekwencją powyższego było opóźnienie lotu na trasie z Fortalezy do Lizbony oraz niestawienie się pasażera na lot do Oslo.
Pytania prejudycjalne
W związku z powyższym sąd krajowy zadał Trybunałowi trzy pytania zmierzające do ustalenia; czy agresywne zachowanie pasażera polegające na gryzieniu innych pasażerów i atakowaniu załogi usiłującej go uspokoić, stanowi nadzwyczajną okoliczność zwalniającą przewoźnika z wypłaty odszkodowania; czy przewoźnik może powoływać się na nadzwyczajną okoliczność występującą na poprzedzającym locie. Z kolei celem trzeciego pytania było ustalenie czy zmiana planu podróży na lot następnego dnia stanowi „racjonalny środek”, zwalniający przewoźnika z wypłaty odszkodowania.
Agresywne zachowanie jako nadzwyczajna okoliczność, chyba że…
Trybunał uznał, że agresywne zachowanie pasażera, co do zasady stanowi nadzwyczajną okoliczność zwalniającą przewoźnika z odpowiedzialności odszkodowawczej, chyba, że przewoźnik lotniczy przyczynił się do wystąpienia owego zachowania, względnie zaniechał podjęcia środków stosownych w świetle elementów zapowiadających wystąpienie takiego zachowania. Przewoźnik ponosi odpowiedzialność, gdy mógł przewidzieć negatywne zachowanie pasażera, a mimo tego nie odmówił przyjęcia go na pokład. Powyższe ma również zastosowanie do sytuacji, gdy stan zdrowia powinien być podstawą odmowy przyjęcia pasażera na pokład. Przewoźnik powinien zatem reagować na zachowanie pasażerów przed wpuszczeniem ich na pokład. Konsekwencją zaniechania jest odpowiedzialność odszkodowawcza.
Ocena bezpośredniego związku przyczynowego przez sąd krajowy
Odnośnie możliwości powołania się przez przewoźnika na zdarzenie dotyczącego poprzedzającego lotu. Trybunał stwierdził, że przewoźnik może powoływać się na takie zdarzenie pod warunkiem, że istnieje bezpośredni związek przyczynowy między wystąpieniem owej okoliczności a opóźnieniem, względnie odwołaniem kolejnego lotu. Ocenę tego związku pozostawił sądowi krajowemu. Niezależnie od powyższego przewoźnik powinien wykazać, że rezerwa czasu pomiędzy poszczególnymi lotami umożliwiała mu wykonanie danego lotu, po ustaniu nadzwyczajnej okoliczności.
Zmiana planu podróży na najwcześniejszy możliwy lot
Odpowiadając na trzecie pytanie Trybunał stwierdził, że przewoźnik lotniczy powinien zagwarantować zmianę planu podróży na najbliższy lot do miejsca docelowego. W pierwszej kolejności jest to bezpośredni lot tego samego przewoźnika. Niemniej, jeżeli wcześniejsze dotarcie do miejsca docelowego zapewnia inny przewoźnik lotniczy, to nasz przewoźnik zobowiązany jest do rezerwacji lotu u innego przewoźnika. Bez znaczenia jest czy przewoźnik ten należy do tego samego sojuszu. Zaniechanie rezerwacji powoduje obowiązek wypłaty odszkodowania za lot. Ciężar dowodu wykazania braku alternatywnego lotu spoczywa na przewoźniku.
Podsumowanie
Trybunał Sprawiedliwości po raz kolejny wzmocnił poziom ochrony pasażerów. Przewoźnik nie może powoływać się na nadzwyczajne okoliczności będące przedmiotem jego zaniedbań. Ocena bezpośredniego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem na bezpośrednio poprzedzającym locie zależy od oceny sądu krajowego. Sądy krajowe uznają system rotacji, jako leżący w ramach dyskrecjonalnej decyzji przewoźnika, który nie zwalnia ich z odpowiedzialności. Trybunał jednocześnie rozstrzygnął kwestię warunków zmiany rezerwacji na lot obsługiwany przez innego przewoźnika. Odmowa zmiany planu podróży będzie umożliwiała samodzielną rezerwację przez pasażera. To najistotniejszy wniosek z przedmiotowego wyroku. O kolejnych istotnych wyrokach będziemy informować na naszym blogu.